Bilim insanları uzun yıllar boyunca, evrenin genişlemesinin durmaksızın devam edeceğini kabul etmişti. Albert Einstein’ın neredeyse 100 yıl önce ortaya attığı “kozmolojik sabit” kavramı, son 20 yıldaki gözlemlerle birlikte pozitif bir değer almış, bu da evrenin giderek hızlanan bir şekilde genişlediği fikrini güçlendirmişti. Ancak yeni veriler, bu hikâyenin düşünülenden daha dramatik bir sona doğru ilerliyor olabileceğini söylüyor. Cornell Üniversitesi’nden fizikçi Henry Tye tarafından yapılan son hesaplamalar, evrenin genişlemesinin bir noktadan sonra duracağını, ardından tersine dönerek “Big Crunch” (Büyük Çöküş) adı verilen süreçle tek bir noktada son bulacağını öne sürüyor.
Evren bugün yaklaşık 13,8 milyar yaşında ve hâlâ genişlemeye devam ediyor. Bu genişlemenin nasıl süreceği ise kozmolojik sabit adı verilen bir parametreye bağlı. Basitçe açıklamak gerekirse, bu sabit evrenin genişlemesini hızlandıran ya da yavaşlatan bir ibre gibi düşünülebilir. Eğer ibre pozitif ise evren sürekli genişlemeye devam edecek ve sonu gelmeyecek. Ancak ibre negatif olursa, evren bir noktada en büyük boyutuna ulaşacak, ardından kendi içine çökmeye başlayacak ve sonunda tamamen yok olacak. Henry Tye’nin yeni modeli, ikinci senaryoya işaret ediyor. Tye’nin hesaplamalarına göre evren, yaklaşık 11 milyar yıl daha genişlemeyi sürdürecek, ardından geri dönüşü olmayan bir sürece girerek yaklaşık 20 milyar yıl sonra tamamen çökecek. Tye, “Bu büyük çöküş, uzay ve zamanın nihai sonunu temsil ediyor,” diyor.
Henry Tye, “Büyük Çöküş” Hesaplamasını Karanlık Enerji Gözlemlerine Dayandırıyor
Büyük çöküş teorisi ilk kez Henry Tye tarafından ortaya atılan bir fikir değil. Ancak Tye, bu konseptin altını doldurmak için son dönemde elde edilen karanlık enerji verilerinden yola çıkıyor. Şili’deki Dark Energy Survey (DES) ve Arizona’daki Dark Energy Spectroscopic Instrument (DESI) tarafından paylaşılan yeni gözlem sonuçları, karanlık enerjinin düşünüldüğü gibi sabit bir yapıya sahip olmayabileceğini gösterdi. Yani evrenin %68’ini oluşturan bu gizemli güç, zaman içinde farklı davranışlar sergiliyor olabilir. Tye ve ekibi, verileri açıklamak için son derece düşük kütleli, varsayımsal bir parçacık içeren yeni bir model öneriyor. Bu model, karanlık enerjinin evrenin ilk dönemlerinde adeta sabit gibi davrandığını, ancak bugün bu etkinin değişmeye başladığını gösteriyor. Bu değişim, kozmolojik sabitin hesapladığımız değerini negatif tarafa çekiyor ve “büyük çöküş” ihtimalini matematiksel olarak güçlendiriyor.
Tye’nin Journal of Cosmology and Astroparticle Physics dergisinde yayımlanan çalışması, şimdiden kozmoloji topluluğunda tartışma yaratmış durumda. Çünkü ilk kez bu kadar kapsamlı gözlem verisi, evrende sonsuz genişleme yerine sonlu bir yaşam süresi olabileceğini işaret ediyor. Önümüzdeki yıllarda DESI’nin ölçümlerine ek olarak, Euclid uzay teleskobu, SPHEREx görevi ve Vera Rubin Gözlemevi gibi projeler de devreye girecek. Bu nedenle bilim insanları, evrenin kaderine dair çok daha net verilere yakın zamanda ulaşmayı bekliyor.
Bilim insanlarının elindeki veriler elbette hâlâ kesin değil. Ancak mevcut tablo şu noktada birleşiyor: Evrenin sonu artık matematiksel olarak hesaplanabilir bir olasılık. Karanlık enerji sabit değilse, sonsuz genişleme senaryosu zayıflıyor ve “Büyük Çöküş”, modern kozmolojinin yeniden masaya koymak zorunda olduğu güçlü bir aday hâline geliyor. Henry Tye, yapılan hesaplamaların önemini şu düşünceyle özetliyor: “Evrenin bir başlangıcı olduğunu artık biliyoruz. Şimdi, bir sonu olup olmadığını anlama aşamasındayız.”
Kaynak : https://www.donanimhaber.com/yeni-arastirmaya-gore-evren-buyuk-cokuse-dogru-ilerliyor–197824
